هیدرونفروز تورم کلیه به دلیل تجمع ادرار است و زمانی اتفاق می‌افتد که ادرار در اثر انسداد یا تنگی مجاری نتواند از کلیه به مثانه تخلیه شود. هیدرونفروز ممکن است در یک یا هر دو کلیه ایجاد شود. وظیفه اصلی دستگاه ادراری دفع مواد زائد و مایعات از بدن است. دستگاه ادراری دارای چهار قسمت است: کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار. ادرار زمانی تشکیل می شود که کلیه ها خون را فیلتر می کنند و مواد زائد و مایعات اضافی را خارج می کنند. ادرار در قسمتی از کلیه به نام لگنچه کلیه جمع می شود. از لگنچه کلیه، ادرار از لوله باریکی به نام حالب به مثانه می رود. مثانه به آرامی پر از ادرار می شود که از طریق لوله کوچک دیگری به نام مجرای ادرار از بدن تخلیه می شود. هیدرونفروز زمانی رخ می دهد که یا انسداد خروج ادرار یا جریان معکوس ادرار در مثانه (به نام رفلاکس) وجود داشته باشد که می تواند باعث بزرگ شدن لگنچه کلیه شود.
هیدرونفروز ممکن است علائمی ایجاد کند یا بدون علامت باشد. علامت اصلی درد در پهلو و پشت ، شکم یا کشاله ران است. علائم دیگر می تواند شامل درد در هنگام ادرار، سایر مشکلات ادرار (افزایش میل یا تکرر ادرار، ادرار ناقص، بی اختیاری)، حالت تهوع و تب باشد. این علائم به علت و شدت انسداد ادرار بستگی دارد.
هیدرونفروز چگونه ایجاد می شود؟
هیدرونفروز معمولاً توسط یک بیماری زمینه‌ای دیگر یا عامل خطر ایجاد می‌شود. علل هیدرونفروز شامل بیماری ها یا عوامل خطر زیر است، اما محدود به آنها نیست:
سنگ کلیه، انسداد مادرزادی (نقصی که در بدو تولد وجود دارد)، لخته خون، اسکار بافت (ناشی از آسیب یا جراحی قبلی)، تومور یا سرطان (مثلاً مثانه، دهانه رحم، روده بزرگ یا پروستات)، بزرگی پروستات (غیر سرطانی)، بارداری یا عفونت دستگاه ادراری (یا سایر بیماری هایی که باعث التهاب دستگاه ادراری می شوند).
چگونه هیدرونفروز تشخیص داده می شود؟
سونوگرافی معمولاً برای تأیید تشخیص استفاده می شود. این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از کلیه های شما استفاده می کند. پزشک همچنین می تواند تشخیص را با اشعه ایکس، توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) تایید کند. تشخیص همچنین می تواند شامل سیستوسکوپی باشد که از یک لوله بلند با نور و دوربین در انتهای آن (سیتوسکوپ) استفاده می کند که به پزشک اجازه می دهد داخل مثانه و مجرای ادرار را نگاه کند.
آزمایش خون و ادرار نیز می تواند عملکرد کلیه را بررسی کند. پزشک همچنین می‌تواند وجود خون در ادرار را که می‌تواند ناشی از سنگ کلیه، عفونت یا عوامل دیگر باشد، بررسی کند.
هیدرونفروز چگونه درمان می شود؟
هیدرونفروز معمولاً با رسیدگی به بیماری یا علت اصلی مانند سنگ کلیه یا عفونت درمان می شود. برخی از موارد بدون جراحی قابل حل است. عفونت ها را می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد. سنگ کلیه می تواند به خودی خود عبور کند یا ممکن است آنقدر شدید باشد که نیاز به برداشتن با جراحی داشته باشد.
در موارد انسداد شدید و هیدرونفروز، ممکن است لازم باشد ادرار اضافی با استفاده از کاتتر برای تخلیه ادرار از مثانه یا لوله خاصی به نام نفروستومی که ادرار را از کلیه تخلیه می‌کند، خارج شود. کلید درمان این است که در اسرع وقت به آن رسیدگی شود تا از آسیب دائمی به کلیه ها جلوگیری شود.
موارد شدید انسداد ادرار و هیدرونفروز می تواند به کلیه ها آسیب برساند و منجر به نارسایی کلیه شود. در صورت بروز نارسایی کلیه، درمان با دیالیز یا پیوند کلیه مورد نیاز خواهد بود. با این حال، اکثر افراد در صورت درمان سریع می توانند از هیدرونفروز بهبود یابند.